Zabytkowe cuda w Parafiach - ze wsparciem gminy

Podczas sesji Rady Miejskiej w dniu 28.06.2023 r. w Połczynie-Zdroju Radni podjęli uchwałę w sprawie przyznania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. Pomoc otrzymają dwie Parafie w których są niezwykłe rzeczy!

Już 29 maja 2023 r. Burmistrz Połczyna-Zdroju Sebastian Witek ogłosił nabór wniosków o przyznanie dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. Powołał także Komisję, która rozpatrywała wnioski. Wpłynęły dwa.
Parafia Rzymskokatolicka p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Połczynie-Zdroju otrzyma 17.000 zł z przeznaczeniem na remont zabytkowych organów. Natomiast Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Jana Chrzciciela w Redle otrzyma 3.000 zł z przeznaczeniem na prace konserwatorsko-restauratorskie przy zabytkowych organach znajdujących się  w Kościele filialnym pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęgach.
W przypadku połczyńskiej Parafii wniosek dotyczył wykonania II części I etapu prac konserwatorskich i restauratorskich. Organy pochodzące z II połowy XIX wieku wykonane przez Barnima Grüneberga od czasów powstania nie były poddawane specjalistycznej konserwacji, a jedynie przebudowom i renowacjom w okresie międzywojennym. W 2009 r. dokonano wymiany stołu gry. Prace te jednak nie uwzględniały zabiegów hamujących procesy degradacji. Całość prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku podzielono na kilka etapów, a  koszt ich wykonania szacuje się w granicach ok. 1,5 mln zł. Obejmują one m.in. demontaż i transport elementów instrumentu, ich oczyszczenie i zakonserwowanie, konserwację wiatrownic, konserwację i wymianę  zdegradowanych elementów traktury grającej i rejestrowej przy zastosowaniu materiałów organmistrzowskich, oczyszczenie i zakonserwowanie piszczałek drewnianych i cynkowych, rekonstrukcję miecha i zamontowanie wentylatora dla zasiania powietrznego, oczyszczenie, zabezpieczenie oraz uszczelnienie kanałów powietrznych, czy konserwację szafy organowej.

W 2021 r. Parafia otrzymała dotację celową z budżetu Gminy Połczyn-Zdrój na prace konserwatorskie i restauratorskie przy tym zabytku w wysokości 10.000 zł. Całość zadania opiewała na kwotę 21 850 zł. Zakres przeprowadzonych w ramach zadania prac obejmował wymontowanie ok. 1200 sztuk piszczałek z wnętrza instrumentu, w celu uzyskania dostępu do wiatrownic. Każda piszczałka wymagała indywidualnego podejścia przy demontażu, ponieważ zachowały się one w oryginalnym stanie z XIX w. Po oczyszczeniu i poddaniu pracom konserwatorskim będą one ponownie zamontowane w instrumencie. Demontaż piszczałek wiązał się ze zinwentaryzowaniem części instrumentu, podzieleniem na odpowiednie głosy, odpowiednim zabezpieczeniem wszystkich części przed urazami mechanicznymi i właściwym spakowaniem do transportu. 

W 2022 roku Parafia otrzymała dotację celową z budżetu Gminy Połczyn-Zdrój na prace konserwatorskie i restauratorskie przy tym zabytku w wysokości 13.000 zł. Całość zadania opiewała na kwotę 67.155,71 zł. Parafia otrzymała dotację ze środków budżetu Powiatu Świdwińskiego w wysokości 30.000 zł oraz ze środków Zachodniopomorskiego Konserwatora Zabytków w wysokości 20.000 zł. Zakres przeprowadzonych w ramach zadania prac obejmował wystawienie wszystkich piszczałek z wnętrza instrumentu w celu uzyskania dostępu do wiatrownic, demontaż urządzeń wiatrownic wszystkich sekcji i transport ich do warsztatu organmistrzowskiego, oczyszczenie wszystkich urządzeń wiatrownic, impregnację środkiem przeciw szkodnikom drewna, uszczelnienie skórą owczą naturalnie garbowaną oraz oczyszczenie z farby, wymianę drewnianych elementów konstrukcyjnych uszkodzonych przez szkodniki drewna, wymontowanie klocków piszczałkowych, oczyszczenie ich, uszczelnienie i impregnację środkiem przeciw szkodnikom drewna, wymontowanie ławeczek piszczałkowych i rasterów, oczyszczenie ich i impregnację, oczyszczenie wnętrza przegród rejestrowych wiatrownic, uszczelnienie, przegląd szczelności wentyli stożkowych, w razie konieczności nowe oskórowanie, oczyszczenie mosiężnych szpilek prowadzących wentyle stożkowe, wymiana zaśniedziałych i pękniętych.

Zakres prac przewidzianych do realizacji w ramach tegorocznego zadania obejmuje wystawienie wszystkich piszczałek z wnętrza instrumentu, m.in. w celu uzyskania dostępu do wiatrownic, demontaż urządzeń wiatrownic wszystkich sekcji i przetransportowanie ich do warsztatu organmistrzowskiego, staranne oczyszczenie wszystkich urządzeń wiatrownic, impregnacja środkiem przeciw szkodnikom  drewna, uszczelnienie skórą owczą naturalnie garbowaną i właściwego rodzaju klejem, oczyszczenie z farby, wymianę drewnianych elementów konstrukcyjnych uszkodzonych przez szkodniki drewna, wymontowanie klocków piszczałkowych, staranne ich oczyszczenie, uszczelnienie i impregnacja środkiem przeciw szkodnikom drewna, wymontowanie ławeczek piszczałkowych i rasterów (grzebieni podtrzymujących piszczałki), staranne ich oczyszczenie i impregnację środkiem przeciw szkodnikom drewna, oczyszczenie wnętrza przegród rejestrowych wiatrownic, uszczelnienie właściwego rodzaju skórą organmistrzowską i klejem, przegląd szczelności wentyli stożkowych, w razie konieczności nowe oskórowanie, oczyszczenie mosiężnych szpilek prowadzących wentyle stożkowe, wymianę szpilek zaśniedziałych podatnych na pęknięcia, kontrolę filcowych podkładek na drewnianych nakrętkach regulujących skok wentyla stożkowego, w razie konieczności wymianę, zabezpieczenie wszystkich zewnętrznych elementów konstrukcyjnych wykonanych z drewna olejem do konserwacji drewna, kompleksowe uszczelnienie całościowej konstrukcji wiatrownic i sprawdzenie szczelności poszczególnych urządzeń wiatrownic na urządzeniach warsztatowych.

Koszt prac części zadania  objętych wnioskiem opiewa na kwotę 62.000 zł. Wysokość dotacji o jaką ubiega się wnioskodawca to kwota 17.000 zł. Wnioskodawca, na prace objęte niniejszym wnioskiem, ubiega się również o dotację ze środków budżetu Województwa Zachodniopomorskiego (przyznana dotacja w wysokości 30.000 zł) oraz ze środków Powiatu Świdwińskiego. 

Wniosek Parafii Rzymsko-Katolickiej pw. Św. Jana Chrzciciela w Redle dotyczył wykonania prac konserwatorskich i restauratorskich przy instrumencie muzycznym – organach oraz prospekcie organowym w Kościele filialnym pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łęgach. 
Na podstawie przeprowadzonych badań udało się ustalić, że organy są dziełem warsztatu Johanna Friedricha Schulze z Paulinzella (Turyngia). Powstały w połowie XIX w. Instrument zachowany jest w stanie oryginalnym, bez śladów wtórnych zmian. W chwili obecnej całkowicie niesprawny. Z tych względów obiekt przedstawia dużą wartość historyczną tym bardziej, że jest to jeden z zaledwie kilku zachowanych organów tej firmy na terenie województwa zachodniopomorskiego. 
Organy umieszczone są w drewnianej obudowie – prospekcie organowym. Na potrzeby realizacji całego zadania zlecone zostało opracowanie „Programu prac rekonstrukcyjnych i konserwatorskich”. Opracowanie to wykonały dwa niezależne podmioty: Kannenberg Konserwacja i Restauracja Dział Sztuki s.c. Klaudia i Leszek Kannenberg w części dotyczącej prospektu organowego oraz prof. dr hab. Bogdan Narloch, w części instrumentu muzycznego. Szczegółowy program planowanych prac uwzględnia informacje dotyczące warsztatu Friedricha Schulze, zwłaszcza w zakresie stosowanych technologii z czasu ich budowy oraz rozwiązania konstrukcyjne i brzmieniowe zastosowane w organach referencyjnych.

Program wszystkich prac obejmuje trzy zadania: prace konserwatorskie i restauratorskie obejmujące prace organomistrzowskie, prace konserwatorskie i restauratorskie przy szafie organowej - prace przy elementach drewnianych, zewnętrznie polichromowanych szafy wykonane będą przez pracownię konserwatorską oraz konserwację podłogi empory organowej.

    W 2021 r. przeprowadzono pierwsze prace, które ze względów konstrukcyjnych i technologicznych zakładały wyłącznie prace organmistrzowskie. W ramach prac przeprowadzono demontaż i przewiezienie całego instrumentu do warsztatu organmistrzowskiego i przeprowadzenie prac konserwatorskich. Rozwiązanie to było bardziej korzystne ze względów technologicznych oraz faktu braku ogrzewania kościoła w okresie jesiennym. 
Program prac obejmował demontaż wszystkich elementów instrumentu oraz ich oczyszczenie mechaniczne i zabezpieczenie, generalny remont i renowacja stołu gry, konserwację miecha fałdowego z podawaczem i renowację kanałów powietrznych. Wartość zadania wyniosła 43.260,33 zł, w tym 25.000,00 zł dotacji ze środków Województwa Zachodniopomorskiego, a 18.260,33 zł Parafia poniosła ze środków własnych.
W 2022 r. przeprowadzono kolejny etap prac. Były to prace konserwatorsko – restauratorskie przy szafie organowej wraz z remontem i konserwacją podłogi empory organowej oraz zakupiono i zamontowano wentylator i przeprowadzono remont i renowację traktur.
Wartość zadania wyniosła 50.999,99 zł w tym dotacja ze środków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w wysokości 15.000,00 zł, dotacja ze środków budżetu Powiatu Świdwińskiego w wysokości 30.000,00 zł oraz ze środków Gminy Połczyn-Zdrój w wysokości 2.000,00 zł. Środki w wysokości 3.999,99 zł Parafia poniosła w ramach wkładu własnego.
Zakres prac przewidzianych do realizacji w ramach tegorocznego zadania obejmuje: wyłącznie prace organmistrzowskie tj. naprawa zachowanych oraz rekonstrukcja  brakujących lub zniszczonych metalowych i drewnianych piszczałek labialnych.
Koszt prac części zadania objętych wnioskiem opiewa na kwotę 45.510 zł. Wysokość dotacji o jaką ubiegał się wnioskodawca to kwota 5.000 zł. Wnioskodawca, na prace objęte niniejszym wnioskiem, ubiegał się również o dotację ze środków budżetu Województwa Zachodniopomorskiego oraz ze środków Powiatu Świdwińskiego.
Komisja przy wydaniu opinii oceniła stan zachowania obu zabytków, walory historyczne i kulturowe oraz jego znaczenie przy obsłudze liturgicznej w obu Kościołach.